بخشی از مقاله
چکیده
دانشمندان و متخصصان تعلیم و تربیت یادگیری انسان را مشروط بر وجود عوامل؛ استعداد و توانایی، انگیزه و علاقه، امکانات آموزشی و فراگیری روشهای صحیح مطالعه می دانند. با کندکاو همه جانبه فراگیران مشاهده گردید که اغلب آنها برنامه و شیوه منظمی برای مطالعه ندارند و اصولاً با روشهای صحیح مطالعه آشنایی ندارند و همین عامل سبب بروز خلل در یادگیری فراگیران گردیده بود و برای شناخت دقیق مسئله در ابعاد مختلف یادگیری، از منابع گوناگون تحقیق در حول فرایند یاددهی – یادگیری بهره گرفتم. اهمیت و ضرورت مسأله، بی علاقگی، بی توجهی و غیر فعال بودن اغلب فراگیران یاد شده می باشد.
روش تحقیق توصیفی از نوع اقدامپژوهی بوده و پس از کسب دادههای لازم و ارزیابی نتایج، به تجزیه و تحلیل عملکرد فراگیران کلاس جهت شناسایی عوامل موثر در ایجاد مسأله و یافتن راه حلهای پیشنهادی مبادرت ورزیده و پس از اعتبار بخشی، به اجرای راه حلهای انتخابی و آموزش مهارتهای صحیح مطالعه با بهرهگیری از روشهای موفق به زبان ساده و قابل درک به شیوهی کارگاهی طی یک فرایند برنامه ریزی شده صورت پذیرفت.اقدام پژوه راه حل هایی هدفمند در راستای بهبود بخشیدن به وضعیت مطالعه صحیح و در نتیجه ارتقاء سطح یادگیری در پیش گرفت که در نهایت دستاوردها نشان داد که مطالعه صحیح فراگیران به صورت کیفی ارتقاء یافته و با شیوههای صحیح مطالعه آشنایی نسبی یافت. بسیاری از ناکامیهای تحصیلی به دلیل ناآگاهی از شیوههای درست مطالعه به وقوع میپیوندد. با توجه به اهمیت موضوع پیشنهاد میگردد که نویسندگان کتابهایی ساده و قابل درک و فهم درحد دانش آموزان ابتدایی با موضوع آموزش مهارتهای صحیح مطالعه به نگارش درآورند.
واژه های کلیدی : مطالعه، یادگیری، برنامه ریزی، روشهای مؤثر یادگیری، مهارت
مقدمه
در یک صد سال گذشته، یادگیری طرف توجه دانشمندان زیادی قرار گرفته است و نظریهها و دیدگاههای بسیار زیادی در این خصوص پیشنهاد شدهاند. یادگیری دانشآموزان در مدرسه حاصل تعامل چهار مؤلفه اصلی است: محتوا، معلم، یادگیرنده و عمل تدریس - کاپلند و ناپ، . - 2006 "محتوا" نشان دهنده آن چیزی است که تحت لوای برنامهدرسی در کلاس توسط معلم ارائه میشود و در بسیاری از نظامهای آموزشی یکی از ارکان اصلی فرایند یادگیری را تشکیل میدهد. معلم میتواند به صورت مستقیم یادگیری دانشآموزان را تحت تأثیر مثبت و منفی قرار دهد. نقش معلم به عنوان میانجی و تسهیل کننده، یادگیری را تحت تأثیر قرار میدهد.
"یادگیرنده" مؤلفه بعدی است که به نوعی مخاطب اصلی این فرایند محسوب میشود. یادگیرنده و نقش او در یادگیری سالها مورد غفلت قرار گرفته بود و او به عنوان عنصری غیر فعال نگریسته میشد. در دیدگاههای شناختی و ما بعد رفتارگرایی، نقش تعاملی یادگیرنده بسیار سازنده و قوی است، زیرا اگر او نخواهد بیاموزد، هیچ نظامی نمی تواند او را به آموختن وا دارد. مؤلفه پایانی و اصلی » عمل تدریس« است که در بردارنده آن چیزی است که درس معلم یا مربی در کلاس ارائه میکند.
امروزه نقش و کارکردهای نظام آموزشی و عناصر آن از قبیل معلم، دانش آموز برنامهها و محتوای درسی و ... در حال تغییر است. فنآوریهای نوین ارتباطات و اطلاعات، نظریههای جدیدی را با خود به کلاس درس آورده است در دنیای امروز که دنیای تغییر است بیش از هر چیزی به محصول و کارکردهای نظامهای آموزشی تأکید میشود. از این رو رویکرد نظام نیازمند تغییر است. برای تغییر در ساختارها، کارکردها و بهبود کیفیت آموزشی، مدرسه باید پیش از هر تغییری نگرشها و رویکردهای خود را با توجه به توانایی ها، نیازها از نو بازسازی کند.
با توجه به تجربه در طی این سال ها، متوجه شدم که اکثر دانشآموزان با روشهای صحیح مطالعه آشنایی ندارند، در فهم مطالب آموزشی بیشترمتکی به حیطه دانش شدهاند و در تجزیه و تحلیل توانایی و مهارت کمی دارند و در مجموع به مطالعه تمایل چندانی از خود نشان نمیدهند و این مسائل مرا به دنبال راهکارهایی برای بهبود شرایط و تقویت مطالعه اثربخش، آموزش روشهای صحیح یادگیری و اصول برنامهریزی برای مطالعه کشاند و در نهایت زمینه را برای پیشرفت تحصیلی آنان فراهم سازم . مسئلهای که برایم مطرح میشد این بودکه با استفاده از چه روشهایی میتوان زمینه مناسبی برای شرکت فراگیران در انجام فعالیتهای گروهی فراهم نمود و در آنها اعتماد به نفس، احساس مسئولیت و قوه بیان را افزایش داد.
هدفکلی: آموزش مهارتهای صحیح مطالعه در فراگیران پایه چهارم ابتدایی.
اهدافپژوهش - جزئی -
بررسی وضعیت مطالعه فراگیران پایه چهارم.
تلاش در جهت بهبود مطالعه و تغییر نگرش فراگیران.
شناسایی عوامل ترغیب کننده مطالعه فراگیران و تقویت آن.
شناسایی عوامل بازدارنده مطالعه فراگیران و اصلاح و برطرف کردن آن.
به منظور رسیدن به اهداف فوق سعی می شود به سؤالات زیر پاسخ داده شود.
میزان آشنایی با شیوه های یادگیری و مطالعه اثربخش فراگیران پایه چهارم چه قدر است؟
عوامل ترغیب کننده مطالعه اثربخش فراگیران پایه چهارم کدامند؟
عوامل بازدارنده مطالعه اثربخش فراگیران پایه چهارم کدامند؟
راهنمایان و مشوق های اصلی شیوه های یادگیری و مطالعه فراگیران پایه چهارم چه افرادی - یا عواملی - هستند؟ آگاهی از تحقیقاتی که قبلاً در زمینههای مشابه انجام شده اند، باعث میشود پژوهشگر راهحلهای مناسبتری ارائه نماید. برای به دست آوردن اطلاعات کافی و مؤثر تصمیم گرفتم در رابطه با موضوع پژوهش از منابع مختلف که در دسترس بود استفاده و به اطلاعاتی مفید و سازنده دست یابم و از نظر مشاورین مدرسه، افراد صاحبنظر و دستاندرکار تعلیم و تربیت، استفاده بهینه را داشته باشم.
پیشینه نظری: رویکردی به روشهای مطالعه و یادگیری
هر چند مهارتهای مطالعه از اسامی عام محسوب میشود و به مجموعه تکنیکها، فنها و هنرهایی اطلاق میشود که مطالعه کننده با توسل به آنها میتواند به کسب بازدهی بیشتر از مطالعه خویش بپردازد، اما در این مقاله به عنوان یک اسم خاص به کار برده شده است و به عنوان یک دوره آموزشی است که طی آن آموزشهای ضروری برای کسب حداکثر بازدهی از مطالعه داده شده میشود.در نگاهی گذرا به یادگیری خلاق میتوان این تعریف را به عمل آورد به این مفهوم که یادگیری خلاق عبارت است از توانایی یادگیری بیشترین مطالب در کمترین زمان، به خاطر سپاری همیشگی و به خاطر آوردن راحت و کامل مطالب؛ همراه با خلاقیت. براساس این تعریف باید سرعت مطالعه را افزایش داد تا بتوان حجم بیشتری از مطالب را در زمان کمتری مورد مطالعه قرار داد. هدفی که برای دوره آموزشی یادگیری خلاق در نظر گرفته شده، برمبنای تعریف آن تعیین شده است و آن عبارت است از: درک کامل و خلاقانه، به خاطرسپاری همیشگی تمامی مطلب و بدون فراموشی با یک بار یادگیری، افزایش سرعت مطالعه و بهخاطرآوری راحت و کامل.
پیشینه عملی – پژوهشی
تحقیقات علمی متعددی در رابطه با وضعیت مطالعه درسی و تأثیر آن برمیزان پیشرفت تحصیلی در مدارس و استانهای کشور انجام شده است که نتایجتقریباً متنوعی را به دنبال داشتهاند. اگر چه این پژوهشها دارای نتایجتقریباً متفاوتی است، ولی همه آنها در کل به یک مشکل واحد یعنی " کم مطالعه کردن و ندانستن شیوههای صحیح مطالعه" اشاره دارند که در ذیل به برخی از آنها اشاره میشود:در اقدامپژوهی علایی با موضوع" رفع مشکلات خواندن در مقطع ابتدایی" گفته شده است: جدا کردن خواندن از دروس دیگر غیر ممکن است وکمتر میتوان موضوعی را پیدا نمود که با خواندن ارتباط مستقیم نداشته باشد، باید قبول کرد که خواندن شرط لازم برای موفقیت در درسهای دیگر میباشد. فراگیری که در خواندن صورت مسئله اشکال نداشته باشد خیلی
