بخشی از مقاله
مقدمه:
بنگاه های کوچک و متوسط1 از جمله مؤثرترین عوامل در رشد و توسعه سیستم های اقتصادی و اجتماعی هر کشوری محسوب می شوند .
از این رو مورد توجه مسئولین و دولتمردان کشورها قرار گرفته اند .در کشور ما با وجود این که بیش از 95 درصد کل واحدهای تولیدی در گروه صنایع کوچک و متوسط قرار می گیرند، این بنگاه ها سهم قابل توجهی در تولید ناخالص ملی و ایجاد ارزش افزوده کسب ننموده و از کمبودهای شدیدی رنج می برند. به نظر می رسد کاهش موقیعت و مزیت بنگاه های کوچک و متوسط نسبت به صنایع بزرگ، متأثر از عوامل درون بنگاهی و برون بنگاهی متعددی باشد. یکی از این عوامل بکار گیری فناوری اطلاعات می باشد. بطوریکه می توان گفت بکار گیری فناوری اطلاعات هم اکنون به عنوان راه حلی برای رفع مشکلات سازمانها مطرح است و به همین دلیل است که سیستم اطلاعاتی مدیران اجرایی، میانی و عالی و نیز سیستم تصمیم گیری گروهی ، با بکار گیری نرم افزارهای مدیریت و کنترل اطلاعات ، از مهمترین ویژگی های تکنولوژی های پیشرفته اطلاعاتی به شمار می رود (یه و ژانگ2، .(2005
بی شک یکی از مهمترین پدیدههای هزاره سوم رشد چشمگیر و روز افزون فناوری اطلاعات(3(IT و تاثیر آن بر تمامی جوانب زندگی بشر میباشد به گونهای که در چند سال آینده بدون بهرهبرداری از فناوری اطلاعات در عمل نمی توان کاری را از پیش برد . با پذیرش این تاثیرات میبینیم که مشاغل از جهات گوناگونی مانند نوع چگونگی انجام ، سرعت ، دقت و سهولت در انجام آنها دچار دگرگونی شده و از سویی دیگر ساختارهای سنتی مشاغل و سازمانها شکسته و مشاغل دچار تحولات اساسی شدهاند. فناوری در ظاهر بعضی از مشاغل را حذف کرده یا تغییر میدهد اما در واقع بسیاری مشاغل جدیدتر ، مفیدتر و متنوعتر ایجاد میکند (اوبرایان و هایدن4، .(2008
برخی از صاحبنظران فناوری اطلاعات را به عنوان گردآوری، سازماندهی، ذخیره و نشر اطلاعات، اعم از صوت، تصویر، متن یا عدد می دانند که با استفاده از ابزار رایانهای و مخابراتی صورت میپذیرد (منتظر، .(1381
فناوری اطلاعات دارای مزایای فراوانی می باشد. اما آنچه اهمیت دارد این است که مزایای فناوری اطلاعات از فردی به فرد دیگر، از سازمانی به سازمان دیگر، برای سنین متفاوت و حتی برای خانمها و آقایان متفاوت است. به همین خاطر هر نویسنده ای از جنبه خاصی آن را بررسی کرده است. برای مثال ریدا(1995) 5، استن ورث(1991) 6 و گری و همکارانش7 به مزایایی همانند بهبود کیفیت زندگی کاری، رضایت شغلی، بهبود توانمندی های افراد، انعطاف پذیری در کار، صرفه جویی در (هزینه، زمان و فکر)، آموزش راحت تر، افزایش بهره وری و... اشاره کرده اند (منتظر، .(1381
1. small and medium-sized enterprises 2 .Yeh-Yun Lin, & Zhang, J 3. Information Technology
4. 2ʼ%ULHQ ' 7' +D\GHQ' + 5. Ryda
6. Stan Worth 7. Gary & et al
بنابراین، سازمان های امروزی باید انواع اطلاعات مورد نیاز مدیریت را جمع آوری، طبقه بندی، پردازش و تحلیل کرده، آن را به سرعت در اختیار مدیران قرار دهند. برای تأمین چنین اطلاعاتی، امروزه از کامپیوتر استفاده می شود و سیستمهای اطلاعات مدیریت در این راستا کاربرد گسترده تری یافته اند (آزادی، .(1390
از آنجایی به موضوع پژوهش حاضر مربوط می شود می توان گفت در بنگاه های کوچک و متوسط8 با توجه به اهمیت وظایف این بنگاه هادر خصوص ارزش افزوده، نوآوری، اشتغالآفرینی و انعطافپذیری بیشتر در خصوص توسعه در سطح کشور می باشند، لذا ضرورت دارد به منظور تسهیل رشد دانش، انتقال دانش به سایر بخشهای سازمان و در نهایت اندازه گیری داراییهای دانشی و اثرگذاری فن آوری اطلاعات، اطلاعات مورد نیاز مدیریت را جمع آوری، طبقه بندی، پردازش و تحلیل کرده، آن را به سرعت در اختیار مدیران قرار دهند تا بدین وسیله مجموعهای از مکانیزمهای داخلی برای همگرایی طراحی گردد که طی آن اطلاعات کلیدی جمعآوری شده، توسط افرادی که مسئولیت آنها جمعآوری و تحلیل اطلاعات و فرصتهای محیطی است؛ ادغام شده وبه کاربسته شوند (یه و ژانگ9، .(2005
در خصوص بنگاه های کوچک و متوسط10 می توان گفت این بنگاه ها در برابر صنایع بزرگ قرار میگیرد و نسبت به آن مزایای بسیاری دارد؛ ازجمله ارزش افزوده، نوآوری، اشتغالآفرینی و انعطافپذیری بیشتر. بنگاه های کوچک و متوسط که بهاختصار SME نامیده میشود.
8. small and medium-sized enterprises 9. Yeh-Yun Lin, & Zhang, J 10. small and medium-sized enterprises
تعاریف مفاهیم:
ادبیات مربوط به اشتغال واحدهای کوچک بسیار گسترده است و این گستردگی نیز باعث شده است که در کشورهای مختلف تعاریف گوناگونی برای این واحد ارائه شود؛ این تعاریف با توجه به ساختار سنی، جمعیتی، فرهنگی و درجه توسعه یافتگی متفاوت هستند(ناطق، .(1385
بنگاههای کوچک و متوسط در کشورهای مختلف جهان دارای شباهتهای بسیاری هستند، اما با وجود این، نمیتوان تعریف واحد و یکسانی از آنها بدست آورد؛ هر کشور با توجه به شرایط خاص خود تعریفی از این کسب و کارها ارائه کرده است. بیشتر این تعریفها بر اساس معیارهای کمی مانند تعداد کارکنان و میزان گردش مالی مطرح شدهاند. برای روشنتر شدن موضوع تعاریف متفاوت چند کشور را بررسی نمودهایم:
تعریف صنایع کوچک و متوسط در ایران:
بر اساس تعریف وزارت صنایع و معادن و وزارت جهاد کشاورزی، بنگاههای کوچک و متوسط، واحدهای صنعتی و خدماتی (شهری و روستایی) هستند که کمتر از 50 نفر کارگر دارند (یونیدو، .(121 : 1383
وزارت تعاون نیز بر حسب مورد، تعاریف وزارت صنایع و معادن و مرکز آمار ایران را در مورد این صنایع بکار میبرد. مرکز آمار ایران کسب و کارها را به چهار گروه طبقهبندی کرده است؛ کسب و کارهای دارای 1-9 کارگر، 10-49 کارگر، 50-99 کارگر و بیش از 100 کارگر (آمار سال .(1378 هر چند این طبقهبندی ظاهرا شباهتی با تعاریف اتحادیه اروپا دارد ولی مرکز آمار ایران فقط کسب و کارهای کمتر از 10 نفر نیروی کار را بنگاههای کوچک و متوسط محسوب میکند و سایر کسب و کارها را "کارخانجات صنعتی بزرگ" قلمداد میکند. بانک مرکزی ایران نیز کسب و کارهای زیر 100 نفر نیروی کار را به عنوان بنگاههای کوچک و متوسط تلقی میکند (ناطق، .(1385
تعریف صنایع کوچک و متوسط در اتحادیه اروپا:
بنگاههای کوچک و متوسط در اتحادیه اروپا اینگونه دستهبندی میشوند: 1 بنگاههای خرد: 1-9 نفر نیروی کار
2 بنگاههای کوچک: 10-49 نفر نیروی کار
3 بنگاههای متوسط: 50-249 نفر نیروی کار
بعلاوه گردش مالی سالانه آنها بایستی کمتر از 40 میلیون یورو و تعادل ترازنامه کمتر از 27 میلیون یورو باشد. از نظر اقتصادی باید مستقل بوده و بیش از 50 درصد آن متعلق به بخش خصوصی باشد. در این نوشتار از صنایع کوچک و متوسط، طبق این تعریف یاد خواهیم کرد.
تعریف صنایع کوچک و متوسط در آمریکا:
در آمریکا کسب وکارهایی را که کمتر از 500 نفر پرسنل داشته باشند شرکت کوچک نامیده میشود:
تعریف صنایع کوچک و متوسط در آلمان:
در آلمان کسب و کارهای کمتر از 10 نفر پرسنل را کوچک؛ و از 10 تا 499 نفر را کسب وکارهای متوسط محسوب میکنند. از نظر گردش مالی، صنوف دارای تا 25 میلیون یورو گردش مالی در سال را صنوف متوسط و صنوف دارای گردش مالی در حدود 250 هزار یورو را صنوف کوچک به حساب میآورند (فتحیان، .(1384
در این نوشتار اغلب از تعریف اتحادیه اروپا استفاده میکنیم. اما با توجه به تعاریف گوناگون، گذشته از تعداد نیروی کار هر واحد، معمولا کسب و کارهای کوچک و متوسط از سه ویژگی کیفی برخوردارند که این ویژگیها به آنها ماهیتی متفاوت از صنایع بزرگ داده است. این ویژگیها عبارتند از:
1. وحدت مالکیت و مدیریت:
2. مالکیت فردی و خانوادگی:
3. استقلال از سایر کسب و کارها (فتحیان، .(1384
تفاوت بنگاه های کوچک و متوسط:
بنگاههای کوچک و متوسط در برابر صنایع بزرگ قرار میگیرد و نسبت به آن مزایای بسیاری دارد؛ ازجمله ارزش افزوده، نوآوری، اشتغالآفرینی و انعطافپذیری بیشتر.
